Stress en bepaalde andere aandoeningen kunnen het cortisolniveau verhogen. Een hoog cortisolniveau kan klachten als gewichtstoename, acne en vermoeidheid veroorzaken. Artsen noemen een hoog cortisolniveau ook wel het syndroom van Cushing of hypercortisolisme.

Iedereen heeft wel eens een hoog cortisolniveau en dit niveau wisselt gedurende de dag. Dit is een natuurlijke reactie van het lichaam op dreiging van gevaar of gevaar.
Als het lichaam echter structureel te veel cortisol aanmaakt, is dit vaak een teken van een onderliggend gezondheidsprobleem. Zo herkent u de symptomen van een hoog cortisolniveau, wat de mogelijke oorzaken zijn en wanneer u contact moet opnemen met uw arts .
Symptomen van een hoog cortisolgehalte
Een hoog cortisolgehalte kan verschillende symptomen veroorzaken. De symptomen kunnen variëren afhankelijk van de oorzaak van de verhoogde cortisolspiegels of de hoge cortisolspiegels.
Veelvoorkomende tekenen en symptomen van een teveel aan cortisol zijn:
- Gewichtstoename, vooral in het gezicht en de buik
- Acne
- Verdunning van de huid
- Gemakkelijk blauwe plekken krijgen
- Rood gezicht
- Langzame wondgenezing
- Spierzwakte
- Ernstige vermoeidheid
- prikkelbaar
- Moeite met concentreren
- Hoge bloeddruk
- Hoofdpijn
Oorzaken van een hoog cortisolgehalte
Wanneer het cortisolniveau laag is, geeft de hypothalamus een betrouwbare bron van corticotropine-releasing hormoon (CRH) af, wat de hypofyse stimuleert om adrenocorticotroop hormoon (ACTH) af te geven. ACTH zorgt ervoor dat de bijnieren meer cortisol aanmaken en afgeven.
Er zijn verschillende redenen waarom de bijnieren te veel cortisol aanmaken.
Spanning
Stress is een combinatie van signalen in het lichaam, afkomstig van hormonen en zenuwen. Deze signalen zorgen ervoor dat uw bijnieren hormonen vrijgeven, waaronder adrenaline en cortisol.
Hierdoor stijgen de hartslag en energie als onderdeel van de vecht-of-vluchtreactie. Op deze manier bereidt uw lichaam zich voor op potentieel gevaarlijke of schadelijke situaties.
Cortisol helpt ook om functies te beperken die niet nodig zijn in een vecht- of vluchtsituatie. Zodra het gevaar voorbij is, normaliseren uw hormonen en lichaamsfuncties zich weer.
Maar als je voortdurend onder stress staat, verdwijnt deze reactie niet altijd. Langdurige blootstelling aan cortisol en andere stresshormonen kan een negatief effect hebben op de meeste lichaamsprocessen. Dit vergroot het risico op gezondheidsproblemen zoals een hartaanval of beroerte.
Hypofyse problemen
De hypofyse bevindt zich aan de basis van de hersenen. Deze klier wordt soms ook wel de 'meesterklier' genoemd, omdat hij door hormonen vrij te geven, veel lichaamsfuncties controleert en helpt controleren.
Problemen met de hypofyse, zoals een kwaadaardige hypofysetumor, kunnen ervoor zorgen dat de klier te weinig of te veel hormonen produceert, waaronder ACTH. Dit activeert de bijnieren om meer cortisol af te geven.

Bijnier tumor
De bijnieren bevinden zich boven elke nier. Bijniertumoren kunnen goedaardig (niet-kankerachtig) of kwaadaardig (kankerachtig) zijn en bestaan in verschillende grootten. Beide typen kunnen hoge niveaus hormonen afscheiden, waaronder cortisol.
Als de tumor groot genoeg is om druk uit te oefenen op nabijgelegen organen, kunt u bovendien pijn of een vol gevoel in uw buik ervaren.
Bijniertumoren zijn meestal goedaardig en worden bij ongeveer 1 op de 10 personen aangetroffen bij wie een bijnierscan wordt uitgevoerd. Bijnierkanker is veel zeldzamer.
Bijwerkingen van het medicijn
Bepaalde medicijnen kunnen een verhoogd cortisolniveau veroorzaken. Corticosteroïdmedicijnen kunnen een hoog cortisolniveau veroorzaken als u ze in hoge doseringen of gedurende een lange tijd gebruikt.
Door de juiste dosering te vinden en corticosteroïden volgens voorschrift in te nemen, kunt u het risico op een hoog cortisolniveau verkleinen.
U mag nooit stoppen met het nemen van steroïden zonder eerst de dosering geleidelijk te verlagen of met uw arts te overleggen. Plotseling stoppen kan leiden tot bijnierinsufficiëntie, waarbij de bijnieren niet meer werken.

Wanneer moet ik naar een dokter?
Als u vermoedt dat u een hoog cortisolgehalte heeft, neem dan contact op met uw arts voor een bloedonderzoek. Een hoog cortisolniveau veroorzaakt vage symptomen, wat betekent dat een aantal medische aandoeningen de oorzaak kunnen zijn.
Als u last heeft van de bovenstaande symptomen en deze aanhouden, kan uw arts de volgende tests aanbevelen:
- Cortisolbloed- en urinetesten: Deze testen meten de cortisolspiegels in uw bloed en urine. Bij bloedonderzoek wordt er bloed uit een ader afgenomen.
- Bij de 24-uurs cortisol-uitscheidingstest wordt gedurende 24 uur urine verzameld. Laboranten kunnen vervolgens bloed- en urinemonsters analyseren om het cortisolniveau te bepalen.
- Cortisoltest in speeksel : Met een speekselmonster dat 's avonds wordt afgenomen, kunt u zien of uw cortisolspiegel hoog is. Bij mensen zonder het syndroom van Cushing stijgen en dalen de cortisolniveaus overdag en dalen ze 's nachts aanzienlijk. Hoge cortisolwaarden 's nachts kunnen erop wijzen dat u mogelijk het syndroom van Cushing heeft.
- Beeldvormend onderzoek: Beeldvormend onderzoek zoals MRI kan nuttig zijn om foto's van uw hypofyse en bijnieren te maken om te controleren op tumoren of andere afwijkingen.
Een hoog cortisolniveau kan uw risico op gezondheidsproblemen zoals:
- Hart- en vaatziekten
- Osteoporose
- Suikerziekte
Als uw arts vaststelt dat u een hoog cortisolniveau hebt, kan hij of zij samen met u de onderliggende oorzaak bepalen en adviseren over een passende behandeling.